Odpowiedzialność spadkobierców za zaległości w opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jak odzyskać niezapłaconą opłatę po śmierci podatnika?

Istotne problemy, związane z poborem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, pojawiają się w chwili powzięcia przez pracowników urzędów gmin/miast, związków międzygminnych, informacji o zgonie właściciela nieruchomości. Procedura, zarówno dotarcia do informacji o przeprowadzeniu postępowania spadkowego, jak i zainicjowanie tego postępowania przez gminę nie jest prosta, wymaga czasu, dużego nakładu pracy, a przede wszystkim rzetelnej wiedzy. Proponowane przez nas szkolenie ma na celu dostarczyć istotnych informacji, jakie wymagane są od pracowników urzędów gmin (miast, związków międzygminnych), którym powierzono realizację zadań dotyczących ustalania, poboru i windykacji opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w kontekście odpowiedzialności spadkobierców za zaległości w opłatach.

• Dostarczenie wiedzy, jak krok po kroku, ustalić spadkobierców zmarłego właściciela nieruchomości, a następnie wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
• Omówienie procedury postępowania egzekucyjnego po śmierci właściciela nieruchomości, jeżeli takowe postępowanie zostało już wszczęte. 
• Poznanie odpowiedzi między innymi na następujące na pytania:

- Jak postąpić, gdy organ podatkowy uzyska informację o śmierci właściciela nieruchomości, który zobowiązany był do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi?
- Do kiedy obowiązuje kwota opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wynikająca z deklaracji/decyzji/zawiadomienia po śmierci właściciela nieruchomości, który złożył deklarację, któremu doręczono decyzję lub zawiadomienie?
- Czy decyzja wydana i wysłana na zmarłego podatnika wywołuje skutki prawne?
- Jak postąpić, gdy podatnik/zobowiązany umiera w trakcie postępowania wymiarowego, przed doręczeniem decyzji, po doręczeniu decyzji, ale przed upływem 14 dni do złożenia odwołania, po uprawomocnieniu się decyzji? Działania do podjęcia krok po kroku.
- Czy i na jakiej podstawie wolno obciążyć spadkobierców kosztami postępowania, jeżeli gmina wystąpi do sądu o przeprowadzenie postępowania spadkowego?  
- Co należy zrobić, gdy wierzyciel dowiaduje się o śmierci zobowiązanego po wszczęciu postępowania egzekucyjnego?
- Kiedy przedawniają się zobowiązania podatkowe po zmarłym? Co i kiedy zrobić, aby nie dopuścić do przedawnienia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi po zmarłym?
- Wyliczenie, na konkretnych przykładach, przedawnienia zobowiązań spadkodawcy.

• Otrzymanie obszernych materiałów szkoleniowych m. in. wzorów pism, postanowień, decyzji, przydatnych w toku postępowania, mającego na celu ustalenie spadkobierców.
 

1. Pierwsze czynności pracowników, odpowiedzialnych za opłatę „śmieciową” po uzyskaniu informacji, że podatnik nie żyje:
• Kto ma obowiązek poinformować organ podatkowy o zgonie podatnika?
• Jakie działania należy podjąć po uzyskaniu informacji o śmierci podatnika w zależności od etapu sprawy? Brak deklaracji, złożona prawidłowa lub nieprawidłowa deklaracja, w trakcie wymiaru, po wysłaniu decyzji, po doręczeniu decyzji, na etapie egzekucji administracyjnej.
• Co z bieżącymi opłatami za gospodarowanie odpadami komunalnymi, gdy podatnik nie żyje? Czy decyzję na zmarłego można doręczyć członkowi rodziny, który ze zmarłym mieszkał i chce płacić podatek?
• Czy prawidłowym postępowaniem będzie opodatkowanie posiadacza samoistnego nieruchomości, w tym przyjęcie od niego deklaracji na opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi?
• Jak postąpić, gdy na kartotece zmarłego podatnika/zobowiązanego figuruje zaległość lub nadpłata? Czy zaległość może uregulować ktoś z rodziny? Czy nadpłatę można przeksięgować na członka rodziny? Czy należy/można zamknąć kartotekę zmarłego?
• Czy można orzec o odpowiedzialności podatkowej spadkobierców bez względu na to czy wydane zostało postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?
• Jak traktować wpłaty dokonywane za zmarłego przez inne osoby, np. członków rodziny?

2. Przebieg postępowania mającego na celu ustalenie spadkobierców zmarłego podatnika w opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi:
• Kto w urzędzie gminy/miasta (wymiar czy księgowość) powinien zajmować się ustaleniem kręgu spadkobierców? Jak ustalić spadkobierców?
• W jaki sposób uzyskać informację czy postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone? Do kogo kierować zapytanie?
• Czy w przypadku, gdy postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone gmina musi zainicjować przeprowadzenie takiego postępowania?
• Jakie przepisy stanowią podstawę do przeprowadzenia postępowania mającego na celu ustalenia spadkobierców?
• Jakie dokumenty należy złożyć w sądzie, aby przeprowadzić postępowanie spadkowe? Właściwość sądu, reprezentacja przed sądem. Czy pracownik organu podatkowego może uczestniczyć w sprawie sądowej i w jakim charakterze?
• Jakie są koszty postępowania spadkowego ponoszone przez gminę? Co zrobić, aby gmina nie płaciła kosztów postępowania spadkowego?

3. Postępowanie w sprawie wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości zmarłego podatnika w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi:
• Jak prawidłowo przeprowadzić postępowanie i wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości zmarłego podatnika w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi? Czy przed wydaniem decyzji należy wydać postanowienie o wszczęciu postępowania i wyznaczyć termin z art. 200 Ordynacji podatkowej?
• Zakres odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców – czyli, który spadkobierca i za co odpowiada?
• Konstrukcja decyzji o odpowiedzialności spadkobierców.
• Doręczenie decyzji przenoszącej odpowiedzialność za zaległości zmarłego podatnika. Sprawdzenie czy zobowiązanie zmarłego się nie przedawniło, przykłady wyliczenia terminu przedawnienia zobowiązania należnego od zmarłego.
• Kiedy przedawnia się prawo do wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców?
• Kiedy przedawnia się zobowiązanie podatkowe, wynikające z decyzji o odpowiedzialności spadkobierców?
• Jak postąpić, gdy spadkobiercy, na których została wydana decyzja nie płacą? Czy i któremu spadkobiercy wysyłamy upomnienie? Czy wysyłając upomnienie na tą samą zaległość do kilku zobowiązanych, od każdego z nich musimy żądać kosztów upomnienia?
• Jak prawidłowo i na którego spadkobiercę wystawić tytuł wykonawczy? Czy przed wystawieniem tytułu wykonawczego musi być doręczone upomnienie?
• Czy można ustanowić spadkobiercy hipotekę (zastaw skarbowy) za długi zmarłego podatnika?
• Jak postąpić z nadpłatą pozostawioną przez zmarłego? Komu i w jakiej kwocie należy zwrócić nadpłatę? Czy w sprawie nadpłaty zmarłego musi być wydana decyzja stwierdzająca nadpłatę? Czy nadpłata może być zaliczona na inne zaległości spadkobiercy?

4. Wszczynanie postępowania spadkowego przez gminę:
• Jakie działania należy podjąć, gdy spadkobiercy nie przeprowadzają postępowania spadkowego, a zmarły pozostawił zaległości (lub nadpłatę) w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi?
• Czy zawsze organ podatkowy musi wszcząć postępowanie spadkowe, jeżeli spadkobiercy nie wyrażają woli przeprowadzenia takiego postępowania? Czy spadkobierców można i na jakiej podstawie obciążyć kosztami postępowania spadkowego?
• Kiedy gmina dziedziczy spadek po zmarłym?
• Czy i w jakim zakresie gmina odpowiada za zaległości pozostawione przez spadkodawcę?
• Czy gmina może odrzucić spadek?
• Jak należy rozumieć zapis art. 59 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej, że zobowiązanie podatkowe wygasa wskutek nabycia spadku przez jednostkę samorządu terytorialnego, stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – ze skutkiem na dzień otwarcia spadku?
• Czy w przypadku odziedziczenia spadku przez gminę należy odpisać zaległy podatek z kartoteki zmarłego podatnika? Jaki dokument stanowi podstawę odpisu?

5. Dyskusja, pytania, indywidualne konsultacje.
 

Ze względu na publicznoprawny charakter należności z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, szkolenie adresowane jest przede wszystkim do pracowników urzędów gmin/miast i związków międzygminnych, zajmujących się ustalaniem, poborem, ewidencją księgową i windykacją tych należności. Głównymi zainteresowanymi powinni być pracownicy działów, zarówno wymiaru, jaki i księgowości, obsługujący opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także osoby nadzorujące i odpowiedzialne za likwidację zaległości i nadpłat z tych opłat.

Doświadczony szkoleniowiec i praktyk z zakresu procedur postępowania podatkowego, wymiaru podatków i opłat lokalnych, rachunkowości opłat za gospodarowanie odpadami lokalnymi, kontroli wewnętrznej, dochodów samorządowych, windykacji należności budżetowych, cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Przez wiele lat pełniła funkcje Dyrektora Wydziału Podatków i Opłat oraz Z-cy Dyrektora Wydziału Egzekucji Administracyjnej i Windykacji w jednym z największych urzędów miejskich, nadzorując wymiar, pobór, rachunkowość i egzekucję należności budżetowych. Autorka opracowań w czasopismach, np. Wspólnota, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych, Finanse Publiczne. Stały współpracownik FRDL.